W opublikowanym w roku 2014 rankingu europejskich miast Smart City, wyróżnionych zostało tym mianem 77 średnich miast w Europie. W grupie tej znalazło się tylko 6 miast z Polski. Jak zatem prawidłowo formułować strategie rozwoju miasta w kontekście najkorzystniejszego definiowania celów i planowania przedsięwzięć, tak by skutecznie konkurować z najlepszymi o miano Smart City w swojej kategorii i poprawiać sukcesywnie jakość życia mieszkańców.
Fundamentem sformułowania strategii rozwoju miasta jest wizja jego rozwoju oparta na dążeniu do najkorzystniejszej obsługi potrzeb jego użytkowników (mieszkańcy, pozostali interesariusze). Niestety, jak pokazuje doświadczenie, strategie rozwoju miast nie zawsze są realizowane kompleksowo i w oparciu o wskazaną w pierwszym zdaniu misję, tj. najkorzystniejszą obsługę potrzeb bieżących i tych prognozowanych. Można założyć teoretycznie, że sukces zrealizowania strategii rozwoju miasta zależy od poprawności sformułowania jego misji i wizji.
W latach 2001–2014 grupa naukowców europejskich przebadała znaczną część europejskich miast, publikują w ramach dotychczasowych trzech edycji rankingi Smart City na podstawie wielokryterialnego modelu oceny. W trzeciej (najnowszej) edycji rankingu Smart City, w której oceniane były średniej wielkości miasta Europejskie, znalazło się wśród 77 miast wyróżnionych 6 miast Polskich (kolejność wg. miejsca w rankingu):
- 56 miejsce Rzeszów
- 57 miejsce Szczecin
- 62 miejsce Bydgoszcz
- 66 miejsce Białystok
- 68 miejsce Kielce
- 70 miejsce Suwałki
Link do rankingu można znaleźć na końcu niniejszego artykułu. Natomiast bardziej szczegółową analizę z punktu widzenia polskich miast postaram się przygotować już niebawem, a dzisiaj możemy zapoznać się jak na tle zwycięzcy rankingu wypadły najwyżej uplasowane polskie miasta (por. wykres 1) oraz jak w stosunku do średniej osiągniętej przez miasta europejskie prezentują się wyniki najwyżej i najniżej sklasyfikowanego polskiego miasta w grupie 77 miast wyróżnionych (por. wykres 2).
W mojej opinii to wyróżnienie miast jako „smart” jest nieco na kredyt, a uzyskane wyniki pokazują jak wiele pracy czeka jeszcze Samorządy, by faktycznie osiągnąć poziom miasta inteligentnie zarządzanego w aspekcie wskazanej wcześniej podstawowej jego misji.
Wykres 1 „Najlepsze polskie miasta w rankingu Smart Cities 2014 na tle lidera”
Wykres 2 „Najwyżej i najniżej sklasyfikowane polskie miasta w rankingu Smart Cities 2014 na tle lidera”
Miasta powinny dążyć do prawidłowego sformułowania swojej misji opierając ją na fundamencie swojego istnienia, czyli jakości przestrzeni publicznej i ofercie obsługi mieszkańca połączonej z wizją stworzenia oferty dla pozostałych interesariuszy działających w obszarze miasta np. przedsiębiorców, inwestorów czy turystów. Wizja ta powinna gwarantować możliwość zbudowania takiej przewagi konkurencyjnej, aby zapewnić miastu właściwy potencjał gospodarczy oraz kapitał finansowy i ludzki.
Prawidłowo sformułowane misje i wizje miast można dość prosto wstępnie zweryfikować analizują poziom satysfakcji mieszkańców i poszczególnych grup interesariuszy w zakresie wielokryterialnej oceny warunków życia (mieszkańców) i funkcjonowania (interesariusze). Budując misję i wizję miasta, które ma aspiracje, by być „Smart City” należy zatem przeprowadzić analizę, by odpowiedzieć na pytanie:
„Jakie są mocne i słabe strony misji i wizji w miastach „Smart cities”,
a następnie porównać wyniki tej analizy z wynikami analizy, której celem jest diagnoza silnych i słabych stron miasta aspirującego wraz ze strategią mają na celu opracowanie modelu miasta inteligentnie zarządzanego, który w najlepszy sposób wykorzysta istniejący fundament miasta aspirującego. Tym fundamentem są jego silne strony i szanse. Na tej podstawie w oparciu o prawidłowo przeprowadzone audyty potrzeb i możliwości funkcjonalno-użytkowych można zbudować z powodzeniem koncepcję i strategię rozwoju każdego, zarówno małego, jak i dużego miasta, którego wizją będzie osiągnięcie poziomu miasta inteligentnie funkcjonującego i zarządzanego, czyli miasta „Smart City”
Takie działanie z pewnością pomoże w efektywnym re-definiowaniu misji i wizji w miastach polskich w przyszłości. I choć jak wynika z bieżących obserwacji pojęcie „Smart City” jest bardzo często używane, najczęściej kojarzone jest ono z wdrażaniem, często dość drogich technologii. Należy jednak pamiętać, że nie technologia sprawia, że miasto jest „Smart City” ale jego prawidłowa definicja misji i strategia realizacji wizji oparta na dążeniu do tego, aby poprawić komfort życia mieszkańców oraz konkurencyjność i atrakcyjność wielowymiarową miasta.
Aktualnie jest najlepszy czas na to, aby skutecznie zrealizować wizję miasta inteligentnego opartą na prawidłowo zdefiniowanej jego misji, a w całym tym procesie z pewnością pomoże fakt, iż „Smart City” jest pożądanym i oczekiwanym celem, jaki powinny sobie stawiać Samorządy, zarówno przez mieszkańców, jak i Krajową Politykę Miejską zharmonizowaną z celami, jakie stawia Unia Europejska miastom XXI wieku.
Już niebawem w Polsce będą dostępne środki zewnętrzne (dotacje, granty itp.)na różnego rodzaju działania wpisujące się w wizję rozwoju „Smart City” i dlatego warto skutecznie się do ich absorpcji przygotować. Pozwoli to na wykorzystanie niedawno rozpoczętej kadencji Samorządów na krok do przodu w walce o zajęcie jak najlepszej pozycji, konkurują z innymi miastami poprzez jakość życia mieszkańców, atrakcyjność inwestowania i utrzymania przedsiębiorczości i potencjał rozwoju (kapitał ludzki). Aby zbudować taką ofertę Samorządy (miasta i gminy) aspirujące do poziomu „Smart City” muszą mieć dobrze wyedukowanych w tym zakresie liderów z jasno sprecyzowaną wizją rozwoju, czyli Prezydentów, Burmistrzów i podlegającą im kluczową kadrę urzędniczą i managerską.
W tym celu moim zdaniem z pewnością warto rozważyć ofertę pierwszego w Polsce Studium podyplomowego z zakresu „Smart City” i poprawy przestrzeni publicznej , którego właśnie rozpoczyna się pierwszy nabór. Więcej informacji na temat studium podyplomowego „Smart City – kreowanie przestrzeni publicznej” można uzyskać TUTAJ .
Celem tych studiów jest transfer wiedzy z zakresu Smart City oraz zasad przygotowania i realizacji przedsięwzięć celu publicznego opartych na efektywności funkcjonalno-użytkowej. W trakcie studium uczestnicy otrzymają dostęp do specjalistycznej wiedzy popartej analizą studiów przypadku (case study) w zakresie planowania, budżetowania i tworzenia montaż finansowych oraz wdrażania, nadzorowania i zarządzania wartością funkcjonalno-użytkową. Wszystkie te aspekty będą powiązane z przygotowaniem i realizacją przedsięwzięć związanych z implementacją idei Smart City w polskich realiach oraz dostosowaniem przestrzeni publicznej do poprawy jakości życia mieszkańców.
Warto również zwrócić uwagę, że do końca maja 2015 r. obowiązuje również promocja cenowa i pomimo tego, iż można je finansować np. w 10 ratach 0%, ich koszt jest w okresie promocji obniżony o 1000 PLN!
Planując poprawę jakości życia mieszkańców i budowę przewagi konkurencyjnej w walce o środki zewnętrzne warto rozważyć pozyskanie usystematyzowanej i opartej na ciekawych przykładach wiedzy z zakresu Smart City oraz poprawy jakości przestrzeni publicznej w miastach i gminach. Zwłaszcza, iż studia te planowane są w formule zjazdów wspólnych i profilowanych tworzą ofertę dla Samorządów i ich interesariuszy (Projektanci, doradcy, dostawcy, wykonawcy, ruchy miejskie, społecznicy). Cały cykl kończy się wspólnymi warsztatami obu grup, gdzie w warunkach symulowanych będzie można sprawdzić nabyte w trakcie studiów umiejętności i usystematyzować pozyskaną wiedzę. Studia te są przygotowane wspólnie z kadrą naukową przez Ekspertów i praktyków i kierowane są do praktyków, którzy chcą poszerzyć swoje kompetencje lub skorzystać z usystematyzowanej wiedzy o Smart City i przygotowaniu uniwersalnej przestrzeni publicznej o wysokiej wartości funkcjonalno-użytkowej.
- Ranking European Smart Cities’014: LINK
- Studia podyplomowe „Smart City-kreowanie przestrzeni publicznej” – opis kierunku: LINK
